Als kind miste ik één keer de Blasiuszegen. Op 3 februari was ik ziek, de dag dat mijnheer pastoor altijd in de klas kwam en bij iedereen twee gewijde kaarsen kruislings tegen de hals hield. Het was een jaarlijks ritueel dat moest beschermen tegen keelkwalen. De heilige Blasius stierf de marteldood in de 4e eeuw en (hij was arts) hij zou ooit een jongetje hebben gered dat dreigde te stikken in een visgraat. Vandaar zijn status als schutspatroon.
Ik herinner me dat ik als achtjarige werkelijk bang was de eerste keer dat de vrijdagse vis weer werd opgediend. Het noodlot zou deze kans om toe te slaan in een ongezegende keel niet laten lopen. Ja, dat geloof je dan als kind. Het was de tijd dat we in optocht naar de kerk werden gedirigeerd om te biechten. Ik voelde me in de biechtstoel vooral schuldig dat ik geen interessantere zonden had begaan; qua penitentie kwam ik er dus licht af. Drie weesgegroetjes, prevelde de kapelaan plichtmatig en dan zou ik weer met De Heer in het reine komen.
Vanaf mijn puberteit was het een aflopende zaak met het geloof. Niet alleen in mij, ook in de maatschappij. Wierookdampen moesten in de sixties wedijveren met wietwalm; de beatmis in de eigen taal verving het 'ouderwetse' Latijn. Wat een zwaktebod! Op het lyceum liepen nog wel enkele zwartgerokte paters rond, maar het was ze aan te zien dat ze een kansloze strijd streden tegen zedenverwildering en oprukkende goddeloosheid. Zelf twijfelden ze ook.
Aan mijn katholieke opvoeding heb ik geen lelijke krassen op mijn ziel overgehouden en de bijbelvertellingen had ik niet willen missen. Maar als iemand me vraagt of ik 'van het houtje' ben, kan ik volmondig antwoorden "nee, atheïst". Kerken bezoek ik uitsluitend uit culturele belangstelling, of het nu een bescheiden gebedsoord is op een Groningse wierde of de protserige reli-porno van een Poolse kathedraal.
...
Het bovenstaande heb ik niet geschreven. Het komt uit de vaardige pen van Marius Jaspers, een ex-collega van mij op het Zaanlands Lyceum in Zaandam. Hij schrijft columns die hij publiceert op zijn eigen weblog DAGKLAD, op zijn website MARIJAS, die ik voor hem beheer, en in papieren publicaties zoals het door daklozen verkochte STRAATJOURNAAL. In dit blad werd de column gepubliceerd waarmee ik deze Staaffoto begon. Het heet Rituelen en werd gepubliceerd in maart 2024.
Ik had Rituelen echter wel kunnen schrijven, want de ervaringen van Marius tijdens zijn rooms-katholieke jeugd zijn een echo van die van mij. Ook ik begon mij vanaf mijn veertiende af te zetten tegen de door de kerk voorgeschreven verplichtingen en trok de door 'mannen in jurken' gedebiteerde waarheden steeds meer in twijfel.
Jullie vragen je wellicht af wat dit te maken heeft met de Staaffoto van deze maand. Welnu, herinneren jullie de 'eerste heilige communie', waaraan jullie gezien de foto's die ik in mijn verzameling heb allemaal hebben deelgenomen? Ook dat is zo'n ritueel waarvan je je af kunt vragen of de betekenis ervan wel voldoende doordrong bij de feestelijk geklede jongens en meisjes die in processie naar de kerk liepen. Wisten jullie dat het de eerste keer is dat je als katholieke gelovige mag deelnemen aan de maaltijd van Jezus Christus, en dat je dat pas mag doen als je, zoals dat zo mooi heet, tot de jaren van het verstand bent gekomen (ongeveer 7 tot 8 jaar)? Laat ik eerlijk zijn, ik wist het niet ...
Deze foto is genomen tegenover de woning van de Stavenuiters aan de Hoofdweg, op het terrein achter het GAK-gebouw. Hier stond ooit de houten St. Jozefschool, waar ik als klein keuteltje probeerde de lessen van de broeders te volgen, en waar ik op het speelplein menig voetbalpartijtje winnend wist af te sluiten.
Het is 1959 en Dik viert zijn eerste heilige communie. Iedereen heeft zijn mooiste kleren aan, maar kijk eens naar Marga! Het lijkt wel of zij het feestvarken is ... een paar takken met bloemen in haar handen, een prachtige witte jurk, witte sokken en schoenen, en een haarband! Schattig toch? Dik ziet er natuurlijk ook niet slecht uit met dat jasje-dasje en die kousen. Ook Annemieke doet haar best om er guitig uit te zien. Dit is echt rooms-katholiek Amsterdam-West in de jaren 50 van de vorige eeuw!
Als jullie de hele column Rituelen van Marius Jaspers willen lezen, klik dan HIER.
Arno
Geen opmerkingen:
Een reactie posten